DESEN  ÇALIŞMALARI  İÇİN  ÖNEMLİ  BİLGİLER

             Desenin  plastik  sanatlarda ki  yeri  ve önemi  tartışılmaz. Plastik sanatların  tüm   dallarında  eğitime  desenle  başlanılır. Farklı   teknik  ve  malzemeler  kullanılarak  desen   alanında  sanatsal  çalışmalar  yapan  birçok   sanatçı  vardır. 
   Desenin   tarihçesine  baktığımızda ,bir  sanat   dalı  olarak  desenin   gelişimini  görebiliriz. Avrupa  ülkelerinde , Rönesans  döneminden  başlayarak   plastik  sanatlar  büyük  gelişme  kaydetmiştir.Bu  dönemde  İtalya’da , Giotto, Botichelli, Leonardo Da  Vinci, Michelangelo, Rafael , Georgione, Veroneze, Titiano, Tiepolo, Caravaggio  gibi  büyük  sanatçılar  yaşamış , çok sayıda  eserleri  miras  kalmıştır.Bir sanat eseri yaratmak için eğitimler  önce  desenle   başlıyordu. Eğitimlerde  resim ,heykel, mimarlık   gibi  plastik  sanat   alanlarının yanında, anatomi, perspektif,  matematik  dersleri  veriliyordu. İlk  başlarda  antik  heykel   örneklerinden  çizimler, büyük  sanatçıların eserlerinden  kopyalar  yapılıyordu. Bu  çalışmalar  neticesinde  belli  bir  birikim  elde  edilir, daha  sonra  canlı  modelden desen  çalışmalarına  başlanırdı. Usta çırak  ilişkisiyle  eğitim  sürüyor, daha  sonra  kendi  tarzlarını  oluşturuyorlardı.İyi  bir  desen  yapabilmek  için , öncelikle  doğru  görmek, doğru  düşünmek  ve  doğru  uygulamak  gerektir. Sağlam  bir  desen bilgi ve  becerisine   sahip   olduğunuzda   plastik   sanatların   birçok   alanında  başarılı   olmanızı  kolaylaştırır.Sonuç  olarak  kendinizi  kanıtlayabilme , sanatınızı  icra  edebilme  mutluluğunu  yaşarsınız.

  DESENDE BAŞLICA TEMEL  UNSURLAR:

-Kompozisyon
-Oran – orantı, figür- mekan  ilşkisi
-Anatomik  yapı
-Derinlik
-Bütünlük
-Perspektif

KOMPOZİSYON:

             Bir  eser  mutlaka  belli   bir  düzen  ve  düzenleme  üzerine   kurulur. Buna   kompozisyon  adı  verilir.Resim  sanatında,sanatçının   yapmış   olduğu   düzenlemeye   göre  renkler   bazen   mat   bazen de   parlak,  ton  değerleri  ise   güçlü   veya yumuşak  olabilir.Desende  bu  işi  çizgiler  ve  ton  değerleri  yapar. Kompozisyonun  temel  özelliklerini  kavrayabilmek  için, ustaların  sanat  eserlerini   incelemek   çok  faydalı  olacaktır.Sanatsal  bir  çalışma  ortaya  çıkarabilmek  için hayal gücü ve yaratıcı  yaklaşım  kompozisyonda  büyük  önem  taşır.Kompozisyon  desenin  temelidir ve esas  unsurlarından birisidir.Kompozisyon oluştururken  farklı ve  değişik  bakış  açısından  kulanılması , kağıt üzerinde ki  obje ve mekan yerleşimini sıradışı hale  getirir.Kompozisyon  kurallarına ve uygulama  tekniklerine  dikkat  edildiğinde  başarılı eserler  ortaya çıkmaktadır.
              Kompozisyonu  oluştururken, konuya uygun olarak malzemeyi de dikkate alarak bir düşünceyi, bir hareketi gerçekleştirmek için  önce zihinde hazırlanması ve oluşturulması gerekir.Zihinde  oluşturulan tasarım kağıt üzerinde çeşitli eskiz  çalışmaları ve araştırmalar  ile kişisel  becerilerde  ilave  edilerek  tasarım  oluşturulur. Tasarım kavramının temelinde var olan kalıpların  ve alışkanlıkların dışına  çıkmak, yeni bir düşünce  çizgisi  ortaya  koymak, farklı çözüm önerileri  getirmek tasarımda  yaratıcılığı  ortaya çıkarır.

KOMPOZİSYONUN    ÖĞELERİ : 

                      Kompozisyon  birçok  öğe ve  ilkelerin  bir  arada  kullanılması  ile  gerçekleşir.Kompozisyon  öğeleri : çizgi, yön, biçim, ölçü, aralık, doku, renk, değer, hareket, ışık – gölgedir.Bu  öğeler , kompozisyon  ilkelerinden  yararlanılarak  bir  düzenleme  yapılırken dikkate  alınması  gereken  yeni  kavramlarla  karşılaşılmıştır. Kompozisyonu  düzenlemede   önemli  öğeler  yön, aralık, ölçü ,hareket,hacim,biçim  zemin  ilişkisi  şeklindedir.

ORAN – ORANTI – FİGÜR – MEKAN  İLİŞKİSİ:
                      İnsan  vücudu  büyük  ve küçük  formlardan  oluşmaktadır.Küçük  formlar  birleştiğinde  büyük formları oluşturmaktadır.Bu formlar  birbirleriyle  belli bir oran  -orantı içerisindedirler.İnsan vücudunu  doğru bir biçimde   kağt üzerine yerleştirirken  mekan ve içinde  bulunduğu  formların oran ilişkisine göre yapılmalıdır.Canlı modelden desen yaparken  modelin mekanda bulunduğu unutulmamalı  ve mekanla   birlikte perspektif  kurallarına, oran – orantı ölçülerine  uygun  çizilmelidir.

ANATOMİK  YAPI
                   Kusursuz   figür  çizimi  için  gerekli  olan ,  insan  anatomisinin yapısını iyi   anlamaktır. Canlı   modelden  desen   çalışmasında  iyi  bir sonuç  almak  için  insan  vücudunun    anatomik  yapısıyla   ilgili   bilgiye  sahip olmak  gerekir. Canlı   modelden   desen  çalışması   güzel  sanatlara  hazırlık  eğitiminde  önemli  bir  parçadır.  İnsan  vücudu  çeşitli  parçalara  , alt  bölümlere  ayrılmıştır. Bu   bölümlere   canlı   modelden  yapılan   çizimlerde   kütleler  denir. Çalışmanın    kolaylığı   sadeleştirilmesi   için  her  bedensel   bölüm,  yüzeysel   alt  bölümlere   ayrılmıştır. İnsan  anatomisiyle  ilgi  olarak; hareket, kemik yapısı, ,kas yapısı ve  iskelet  sistemi  üzerine  yeterli  bilgiye  sahip olmak gerekir. 

DERİNLİK :

                 Ton   değerlerinin  desene   yansıtılması   resme  derinlik  ve  üç  boyutlu  bir  anlatım   kazandırır.Mekanda ki  derinlik , ton  değerlerinin   oluşumu, ışığın  gücüne  ve  ışık  kaynağının  özelliğine   bağlıdır. Işık  ve  gölgenin  etkisiyle  oluşan  açık ve koyu  değerlerin  resim  üzerinde ki  dağılımı  derinlik  ve dengenin  elde  edilmesi  için  önemlidir. Her  hangi  bir obje  belli  bir  forma , form  dokuya  ve   renge , renk  ise  ton  değerlerine   sahipir.Ton   değerleri  arasında ki   farklar , açıklık  ve  koyuluk derecesine  göre   oluşur.Desen  çalışmalarında  derinliğin sağlanması, varlıklara  bakış  açısı  ve  kompozisyonda  planların art arda oluşturulmasıyla  ilgilidir. Kompozisyonda  planlar,çizgisel  perspektif ve hava perspektifi kurallarıyla  oluşturulmaktadır.Desen  çalışmalarında  derinlik oluşturmak  için  çizgi  ve hava perspektifinden  yararlanılır.

BÜTÜNLÜK :

           Desende    kompozisyon   düzeni, oranların doğru  çözümlenmesi, anatomik  yapı, ton değerleri, büyük-küçük detaylar, ön –arka plan  ilişkileri bir bağlantı   ve  uyum içinde  olduğunda   yapılan  çalışmaya bütünlük kazandırır. Bunun   bozulmaması  için  büyük  formlardan  küçük formlara  büyük ton  değerlerinden  küçük ton değerlerine  geçerek   desen  uygulaması  yapılmalıdır. Desen yapımında  odak  noktası  genellemek, kıyaslamak , birleştirmek, önemli  olanı  vurgulamaktır. Desende  bütünlük  böylece  sağlanır.

PERSPEKTİF       Nesnelerin görünümünü üç boyutlu olarak düz bir yüzeyde, iki boyuta indirgeyerek, göstermeye yarayan bir iz düşüm tekniğidir. Yani, teknik  bir çizimdir. Perspektif çizimde, nesnenin gözlemciye göre olan pozisyonunun ve uzaklığının etkileri esas alınarak çizim yapılır. Söz konusu çizimler gözlemcide, biçim ve orantı bakımından, renklerden bağımsız olarak, üç  boyutlu  bir  gerçeklik  izlenimi  yaratır.        Başka  bir  bakışla  Perspektif,  doğadaki  iki  boyutlu  ya da  üç  boyutlu    cisimlerin   bizden  uzaklaştıkça küçülmüş  ve  renklerinin  solmuş   gibi   görünmesine   perspektif  denir. Perspektif,  çizgi   perspektifi,  renk perspektifi  olmak  üzere  ikiye  ayrılır. Yakın  olan  cisimler  uzaktakinden   daha  büyük  ve  ayrıntılı  gözükürler. 

1- Çizgi  Perspektifi : Paralel   çizgilerin   sonsuzda   birleşmesi   yani   küçülmesidir.

2- Renk Perspektifi : Işık  değiştikçe  ve  cisimler   bizden   uzaklaştıkça   renkleri   değişim  göstermesine  denir.

       Perspektifte    ufuk   çizgisi ( zemin çizgisi ), ufuk   düzlemi, görme  noktası (esas nokta), karşıdan  görünen    çizgiler, kaçış   noktaları,  kaçan   çizgiler   gibi   tanımlar   yer  alır. Perspektif   İki  boyutlu  yüzeye   üç   boyutlu   cismin   resmini   çizim   metodu. Cisimler    uzaklaştıkça   görünüşleri   gerçek   görünüşlerinden   farklılaşarak   ufalır.  Bu   farklılaşma   perspektif   prensipleriyle   tarif   edilir. Cismin görüntüsü   optik  ve  matematik  olarak   ifade   edilebilir. Perspektif,  mimarlar,  mühendisler, çevre  planlayıcıları  tarafından  çok  kullanılır.  
        Perspektif    çizimlerde   atmosferin   ışık   etkisiyle   renk  ve  gölgelere  etkisi,  görüntülerin  farklılaşmasına   sebep  olur.  Atmosfer    etkileri   dikkate   alınarak   çizilen   perspektif   çizimlere  uzay   perspektif   denir.  Uygulama da   en  çok  kullanılan   çizim   metodu   ise,  ışık   etkisi gösterilmeyen   doğrusal   perspektiftir.  Çizim    yapılırken    belli   bir   oranda  küçültme   yapılır.

 Perspektif     resimde   esas  olan, cismin  tabii  şeklini   kutu  biçimindeymiş   gibi   resimlemektir. Bir  kutunun   altı  yüzeyi, bu  yüzeylerin   kesiştiği   oniki   kenarı  vardır. Bu  kenarları  çizimde  uzunluk, genişlik  ve  yükseklik   olmak   üzere   üç   gruptur. Bir  şeklin  perspektifi,  tepesi  bakan   göz  olan ve   tabanı  çizime   teğet   olan   koninin   arada   şeffaf   bir   yüzey   üzerindeki   arakesitidir.    Perspektifte  Ölçü: Sonsuzluğun  basit  geometrik  biçimlere  dönüştürülerek bölünmesi  yoluyla  yapılan  perspektif  ölçmelerinde  en  uzaktaki  noktalar  ölçü noktaları  olarak  bilinmektedir. Bu noktalar doğru olarak alınırsa perspektif çizim daha gerçekçi olur.